Komunikacja masowa - pojęcia i definicje

Biorąc pod uwagę etymologiczne znaczenie słowa komunikowanie pochodzi ono od łacińskiego communicare, co oznacza z kolei być w związku, relacji z kimś, czymś, a też zrzeszać się z kimś, czymś bądź w czymś uczestniczyć. Termin komunikowanie używany współcześnie jest kalką językową angielskiego słowa communication.

 Definicji słowa komunikacja istnieją setki, różnie rozumiane i odmiennie pojmowane przez różnych autorów. Niektórzy z nich pod tą nazwą widzą wszelkiego rodzaju przekazy, nawet o bardzo szerokim zakresie, jak komunikacja między ludźmi, zwierzętami a maszynami. Inni autorzy ograniczają pojęcie komunikacji do relacji zachodzących tylko pomiędzy ludźmi.
Komunikacja masowa, jak sama nazwa wskazuje jest rodzajem ogólnie pojmowanej komunikacji, czy raczej w tym wypadku komunikacji społecznej. Najogólniej rzecz ujmując komunikowanie masowe (mass comunication) to sytuacja, w której źródło, zazwyczaj organizacja, wykorzystuje daną technikę jako środek komunikowania z dużą grupą odbiorców.( Stanley J .Baran, Dennis K. Davis, Teorie komunikowania masowego ,Kraków 2007).

Z komunikowaniem masowym mamy do czynienia wtedy, gdy dana organizacja do komunikowania się z wieloma odbiorcami, wykorzystuje jakąś technikę jako medium. I tak na przykład wydawnictwa (organizacje) docierają do dużej grupy odbiorców (czytelników) poprzez gazety i prasy drukarskie, które pełnią rolę medium. Tak sam, jako medium służą techniki audio i wideo, telewizje kablowe ,satelity i odbiorniki domowe wykorzystywane przez twórców filmów lub producentów.

Mówiąc o komunikacji masowej trzeba zwrócić uwagę na komunikację medialną, która w tej kwestii pełni znaczącą rolę, a często może być jednoznaczna z komunikacją masową, gdy w grę wchodzą duże grupy odbiorców. Komunikacja medialna (mediated communication) to komunikacja między kilkoma lub wieloma osobami za pośrednictwem medium w postaci określonej techniki. Komunikację medialną należy traktować jako rodzaj komunikowania posiadający elementy i cechy zarówno komunikacji interpersonalnej, jak i komunikacji masowej ,w zależności od tego na ile ludzie angażują się w proces komunikacji i jaką mają kontrolę nad tym procesem.

Wracając do pojęcia samego komunikowania masowego należy zwrócić uwagę na to, że termin ten sam w sobie może budzić mylące skojarzenia i być rozumiany niewłaściwie. Określenie masowe może wskazywać na to, że odbiorcami jest ogromna, niezliczona liczba odbiorców, gdzie w praktyce słowo masowe należałoby rozumieć, jako dostępne dla dużej  i zróżnicowanej liczy odbiorców, jednak niekoniecznie do tejże musi docierać. Dla przykładu wydawcy niektórych książek i czasopism posiadają stosunkową małą i ściśle wyspecjalizowaną grupę odbiorców. O masowości odbioru w znaczeniu ilościowym można mówić w przypadku najpopularniejszych gazet codziennych, programów telewizyjnych i filmów. Słowo masowe mogłoby też wskazywać na to, że odbiorcy są niezliczoną, pasywną i niezróżnicowaną masą, która bezrefleksyjnie przyswaja ciągle podobne komunikaty. W rzeczywistości ludzie przyswajają te komunikaty, ale jednocześnie poddają je analizie i wykorzystują w życiu.

Podobnie, jak termin masowe, słowo komunikacja nie jest jednoznaczne. Biorąc pod uwagę to, że poprzez komunikację rozumieć można bezpośredni kontakt dwóch osób podczas rozmowy, gdzie przepływ informacji jest dwukierunkowy, tak w komunikacji masowej przepływ informacji jest z reguły jednostronny. Występuje tu dystans czasowy i przestrzenny, a odbiorcy nie są partnerami wymiany komunikacyjnej, a raczej uczestnikami przekazu symbolicznego, z uwzględnieniem pewnej możliwości udziału i wpływania na proces komunikacji (np. listy do redakcji, telefony do telewizji.)

Pomimo tych kontrowersji wynikających z określenia komunikacja masowa można pojęcie to zdefiniować jako zbiór zjawisk zmieniających się wraz z rozwojem instytucji, które szukają nowych sposobów zbierania i zapisu informacji, a dalej przekazania tych informacji i form symbolicznych wielu odbiorcom, odnosząc przy tym korzyści finansowe. John B.Thomson w swojej książce podkreśla, że posługuje się terminem komunikowanie masowe, mając na myśli zinstytucjonalizowaną produkcję i ogólne rozpowszechnianie dóbr symbolicznych przez umocowanie i rozpowszechnienie informacji oraz treści symbolicznych.

 

Licencjonowane artykuły dostarcza Artelis.pl.